FAQ Auteursrecht

Het auteursrecht beschermt een breed scala aan creaties (variërend van romans tot choreografieën en computerprogramma's), op voorwaarde dat deze werken origineel zijn en op een of andere manier tot uitdrukking worden gebracht, bijvoorbeeld geschreven, geschilderd of opgenomen. Het auteursrecht beschermt niet ideeën, concepten, procedures of manieren van werken als zodanig.  

Het auteursrecht ontstaat automatisch door de creatie van het werk. Anders dan voor het merkenrecht of octrooirecht is er voor het auteursrecht geen registratie vereiste. Registratie van een werk is echter wel mogelijk en in sommige gevallen zelfs raadzaam om een bewijspositie te verkrijgen.  

Ik ben de auteur van een werk. Hoe kan ik bewijzen dat ik het heb gemaakt? 

Als er een geschil ontstaat in het kader van auteursrechtinbreuk, kan het lastig zijn om het auteurschap van een werk aan te tonen. Het is mogelijk om het werk in een speciale database te laten registeren die speciaal voor dit doel is opgezet. In de Benelux kun je dit doen door het indienen van een I-DEPOT. Je kan ook bij een notaris een akte laten opmaken. Verder is er een mogelijkheid om via blockchaintechnologie een bewijspositie te vergaren.

Hoe kan ik een derde toestaan om mijn werk te gebruiken?  

In veel landen bestaan ​​er twee mogelijkheden. De eerste optie is via een licentie. In dit geval behoudt de auteur zijn auteursrecht, maar staat hij een ander toe zijn werk op een bepaalde manier te gebruiken, bijvoorbeeld om het werk te publiceren of te verspreiden, gedurende een bepaalde tijd. Door middel van een exclusieve licentie verkrijgt alleen de licentienemer het recht om het werk te gebruiken op de overeengekomen wijze. Bij een niet-exclusieve licentie kan de auteursrechthebbende dezelfde rechten ook aan anderen (meerdere licentienemers) in licentie geven. 

De tweede manier is via overdracht van het auteursrecht. In dit geval verkoopt de auteur de rechten op zijn werk aan een andere partij en wordt die partij de nieuwe auteursrechthebbende. In sommige landen is overdracht niet mogelijk en is alleen licentieverlening toegestaan. In Nederland is het mogelijk om auteursrechten zowel in licentie te geven als over te dragen aan derden. 

Ik wil graag een werk gebruiken dat auteursrechtelijk beschermd is. Wat moet ik doen? 

Over het algemeen is toestemming vereist om het werk van anderen te gebruiken. De toestemming moet worden gegeven door de auteursrechthebbende, vaak is dat de auteur/ maker van het werk, of in sommige gevallen de werkgever van de auteur.  

In veel gevallen, wanneer een werk door veel personen wordt gebruikt (bijvoorbeeld een muziekwerk of liedje), stellen auteurs speciale organisaties (zogenaamde collectieve beheersorganisaties) aan om het gebruik van hun werk te controleren. In deze gevallen geven collectieve beheersorganisaties toestemmingen af ​​voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken. Raadpleeg je IE-consultant als je twijfelt aan wie je toestemming moet vragen. 

Het lijkt erg omslachtig om de auteur elke keer toestemming te vragen wanneer ik zijn of haar werk wil gebruiken. Zijn er beperkingen of uitzonderingen op deze regel? 

Auteursrecht is niet onbeperkt. Net als andere intellectuele-eigendomsrechten hebben veel landen het beperkt. Dit is gedaan om de rechten van de auteurs in evenwicht te brengen met de belangen en behoeften van de samenleving die baat zou hebben bij een vrijer ​​gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken. Zo is het in principe toegestaan ​​om auteursrechtelijk beschermde werken zonder toestemming van de rechthebbende te gebruiken voor onderzoeksdoeleinden, in de klas voor onderwijsdoeleinden en voor het citeren van werken. Evenzo is het kopiëren van auteursrechtelijk beschermd materiaal voor persoonlijke doeleinden toegestaan. 70 jaar (in de meeste landen) na het overlijden van de auteur komt zijn of haar werk in publiek domein en kan dan vrij door iedereen worden gebruikt. 

Auteursrecht geeft auteurs het recht om te bepalen wie hun werk mag gebruiken. Kan ik als auteur afstand doen van mijn auteursrecht en gebruikers in plaats daarvan toestaan ​​mijn werk vrij te gebruiken? 

Het auteursrecht is in het leven geroepen om auteurs een monopolie op hun werk te geven en hen daarmee te belonen voor hun creatieve werk. Om de maatschappij ten goede te komen, hebben de wetten van de meeste landen beperkingen op het auteursrecht ingevoerd. Sommige auteurs zijn echter van mening dat deze beperkingen niet voldoende zijn. Als gevolg hiervan zijn er juridische technieken ontstaan ​​om auteurs toe te staan ​​afstand te doen van hun auteursrecht of deze te beperken. Een van de bekendste manieren om dit te doen, is door je werk beschikbaar te stellen onder de Creative Commons License. Deze licentie maakt de min of meer vrije distributie van auteursrechtelijk beschermd werk mogelijk. Er bestaan ​​een aantal Creative Commons Licenses die auteurs enige flexibiliteit geven om te bepalen hoe ze hun werk willen gebruiken. Ze kunnen bijvoorbeeld toestaan ​​dat hun werk alleen vrijelijk wordt gebruikt voor niet-commerciële doeleinden. Een ander bekend voorbeeld van een dergelijke open licentie is de General Public License (GPL) voor vrije software. 

Kan dezelfde creatie tegelijkertijd worden beschermd door auteursrecht en andere intellectuele-eigendomsrechten? 

Ja, het is mogelijk dat het resultaat van je creatieve werk wordt beschermd door verschillende intellectuele-eigendomsrechten. Zo kunnen ontwerpen zowel door het auteursrecht als door het modellenrecht worden beschermd. Het is echter belangrijk om te onthouden dat de bescherming van intellectuele creaties door verschillende intellectuele-eigendomsrechten  voor- en nadelen heeft. Bovendien heeft elk intellectueel eigendomsrecht zijn eigen vereisten voor bescherming. Zo kan een object van toegepaste kunst, zoals meubilair, auteursrechtelijk worden beschermd als het origineel is, maar ook door het modellenrecht als het voldoet aan de criteria van nieuwheid en eigen karakter die het modellenrecht stelt.  

Aan de andere kant, kunnen sommige intellectuele creaties alleen door bepaalde intellectuele-eigendomsrechten worden beschermd en niet door andere. Als je werk bijvoorbeeld een technisch product of proces is, kan het niet door het auteursrecht worden beschermd. Wil je het beschermen, dan moet je een octrooi aanvragen. Voor meer informatie spreek met uw Novagraaf consultant of neem hier contact met ons op. Abonneer op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van het laatste nieuws.

Dit artikel is geschreven door Volha Parfenchyk, werkzaam op ons kantoor in Amsterdam.